Ceviz göz aşısı ne zaman ve nasıl uygulanır?

Ceviz göz aşısı, ceviz ağaçlarının çoğaltılması veya mevcut bir ağacın üzerine istenilen bir çeşidin aşılanması için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, bir ceviz dalından alınan bir göz (tomurcuk), başka bir ceviz ağacının veya anacının kabuğuna yerleştirilerek kaynaşması sağlanır. Göz aşısı, genellikle T-göz aşısı veya yama göz aşısı şeklinde uygulanır ve başarı oranı yüksek bir tekniktir. Ceviz yetiştiriciliğinde, verimli ve kaliteli çeşitlerin yaygınlaştırılması için sıkça tercih edilir.

Ceviz göz aşısı için en uygun zaman, ağacın aktif büyüme dönemine bağlıdır. Genellikle iki ana dönemde yapılır:

• İlkbahar Göz Aşısı: Bu, en yaygın uygulanan dönemdir. Ağacın kabuğunun kolayca ayrıldığı, sıcaklıkların 15-25°C arasında olduğu ve ağacın suyunun yürüdüğü dönemde, genellikle Nisan-Mayıs aylarında yapılır. Bu dönemde, gözler taze ve canlı olduğu için kaynaşma şansı yüksektir. İlkbahar aşısı, genellikle "T-göz aşısı" olarak bilinir ve aşı gözlerinin hızla büyümesini sağlar.
• Yaz Göz Aşısı: Bu, daha geç bir dönemde, genellikle Temmuz-Ağustos aylarında uygulanır. Yaz aşısı, ağacın büyümesinin yavaşladığı, ancak kabuğun hala ayrılabilir olduğu dönemde yapılır. Bu dönemde, gözler daha olgunlaşmıştır ve genellikle "yama göz aşısı" tercih edilir. Yaz aşısı, ilkbahar aşısına göre daha yavaş kaynaşır, ancak uygun koşullarda başarılı olabilir.

Genel olarak, ceviz göz aşısı için en iyi zaman, bölgenin iklimine bağlı olarak değişse de, ilkbahar dönemi daha güvenilir kabul edilir. Aşının başarısı için, ağacın stres altında olmadığı (örneğin, kuraklık veya aşırı sıcak dönemlerde) ve hava koşullarının ılıman olduğu zamanlar seçilmelidir.

Ceviz göz aşısının uygulanması, dikkat ve temizlik gerektiren bir süreçtir. İşte adım adım bir rehber:

• Hazırlık Aşaması: Öncelikle, aşı yapılacak anaç ağaç ve aşı kalemi (gözün alınacağı dal) seçilir. Anaç, sağlıklı ve 1-2 yaşında bir ceviz ağacı olmalıdır. Aşı kalemi, istenilen ceviz çeşidinden, taze, hastalıksız ve iyi gelişmiş bir daldan alınır. Gözler, dalın orta kısmındaki olgun tomurcuklardan seçilir. Aşıdan önce, aletler (örneğin, aşı bıçağı) dezenfekte edilmeli ve keskin olmalıdır.
• Gözün Alınması: Aşı bıçağı kullanılarak, aşı kaleminden bir göz (tomurcuk) çıkarılır. T-göz aşısı için, gözün altında ve üstinde ince bir kabuk parçasıyla birlikte, yaklaşık 2-3 cm uzunluğunda bir dilim kesilir. Göz, zarar görmeden, çevresindeki kabukla birlikte alınmalıdır. Yama göz aşısında ise, göz daha kare şeklinde bir parça halinde kesilir.
• Anacın Hazırlanması: Anaç ağacın gövdesi veya dalı üzerinde, aşı yapılacak bölge temizlenir. T-göz aşısı için, anaç kabuğuna "T" şeklinde bir kesi yapılır: önce yatay bir kesi (yaklaşık 1-2 cm), sonra dikey bir kesi (3-4 cm) ile kabuk hafifçe kaldırılır. Yama göz aşısında, anaçta gözün sığacağı boyutta bir kabuk parçası çıkarılır.
• Gözün Yerleştirilmesi: Alınan göz, anacın hazırlanan bölgesine yerleştirilir. Gözün kabuğu, anacın kabuğunun altına tam olarak oturtulmalı ve gözün üst kısmı dışarıda kalacak şekilde ayarlanmalıdır. Göz ile anaç arasında boşluk kalmamasına dikkat edilir, böylece kaynaşma kolaylaşır.
• Bağlama ve Koruma: Göz yerleştirildikten sonra, aşı bölgesi aşı macunu veya özel aşı bandı ile sıkıca sarılır. Bu, gözün kurumasını önler ve enfeksiyon riskini azaltır. Bağlama işlemi, gözün hava almasını engellemeyecek şekilde yapılmalıdır. Aşıdan sonra, ağacın sulanması ve gübrelenmesi normal şekilde devam ettirilir.
• Takip ve Bakım: Aşıdan 2-3 hafta sonra, gözün canlı kalıp kaynaştığı kontrol edilir. Başarılı aşılarda, göz yeşil ve şişkin görünür. Eğer göz kurumuşsa, aşı başarısız olmuş demektir ve tekrarlanabilir. Kaynaşma tamamlandıktan sonra (genellikle 4-6 hafta içinde), bağlar gevşetilir veya çıkarılır. Aşılı kısım, büyümeye başladığında, anaç üzerindeki gereksiz sürgünler temizlenerek aşılı dalın güçlenmesi sağlanır.

Ceviz göz aşısı, doğru zaman ve teknikle uygulandığında yüksek başarı oranına sahiptir. İlkbahar veya yaz döneminde yapılabilir ve T-göz veya yama göz yöntemleri kullanılır. Aşı sırasında temizlik, keskin aletler ve dikkatli bir yerleştirme önemlidir. Bu yöntem, ceviz yetiştiriciliğinde verimliliği artırmak ve istenilen çeşitleri yaygınlaştırmak için etkili bir yoldur. Unutmayın, aşı başarısı iklim, ağaç sağlığı ve bakım koşullarına bağlıdır; bu nedenle, yerel uzmanlardan tavsiye almak faydalı olabilir.